Wat betekent druk en gewicht voor de paardenrug?

Druk betekent hoeveel kracht er op een klein stukje van de rug komt. We meten dat meestal in kilopascal (kPa), maar dat is lastig voor te stellen. Daarom rekenen we het om naar gram per vierkante centimeter (g/cm²).Voorbeeld:30 kPa is ongeveer 306 g/cm². Dat kun je zien als een gewichtje van 306 gram dat op elk stukje van 1 bij 1 cm van de rug ligt.Wanneer wordt druk te veel?• 0–15 kPa (0–153 g/cm²): veilig, geen probleem• 15–30 kPa (153–306 g/cm²): veilig maar kan onprettig zijn bij langere belasting• 30–40 kPa (306–408 g/cm²): risicovol, kans op spierpijn of schade• boven 40 kPa (>408 g/cm²): risicovol, kans op verwondingen en pijn.Wat gebeurt er bij te hoge druk?Als een klein stukje van de rug langdurig te veel druk krijgt, kan dit leiden tot drukplekken, witte haren, spieratrofie, gevoeligheid, pijn, wonden, mentale problemen, fysieke problemen en rijtechnische problemen.Vergelijking van druk:• Euromunt (7,5 g) op 1 cm²: 7,5 g/cm² – geen probleem• Gewicht van 1 kg op 1 cm²: 1000 g/cm² – veel te veel• 300 g verdeeld over 10 cm²: 30 g/cm² – primaDe functie van een zadel = drukverdeling voor het paard en comfort voor de ruiter.Hoe verdeelt een zadel de druk?Een goed passend zadel verdeelt het gewicht over een groot oppervlak van de rug (gemiddeld 1800–2200 cm²).Voorbeeld: als ruiter en zadel samen 80 kg wegen en het zadel verdeelt dat over 2000 cm², dan ontstaat gemiddeld 40 g/cm² druk. Dat kan acceptabel zijn zolang het goed verspreid is en er geen piekdrukken ontstaan.Onderzoeken laten zien dat bij meer dan 30 kPa (=306 g/cm²) op één plek de kans bestaat op weefselschade. Gemiddeld over het hele zadelgebied is 40 g/cm² net aan toelaatbaar, mits het zadel perfect past en er geen piekdrukken zijn. Hoe groter het oppervlak, hoe beter, maar ook ruiterbalans, tijdbelasting en ontwikkeling van het paard spelen een rol.Voorbeeldberekening van 1 van mijn eigen paszadels (dressuurzadel 18 inch, W):Oppervlak: 1870 cm² (55 cm lang × 17 cm breed per kussen → samen 55 × 35 cm = 1870).50 kg → 50.000 ÷ 1870 ≈ 26,7 g/cm²60 kg → 60.000 ÷ 1870 ≈ 32,1 g/cm²70 kg → 70.000 ÷ 1870 ≈ 37,4 g/cm²75 kg → 75.000 ÷ 1870 ≈ 40,1 g/cm²80 kg → 80.000 ÷ 1870 ≈ 42,8 g/cm²Effectief contactoppervlak in de praktijk;In de berekeningen ga ik uit van het hele kussenoppervlak (1870 cm²). In werkelijkheid draagt meestal niet elk stukje zadelkussen precies evenveel. Door de vorm van de rug, de ligging/vorm van het zadel en beweging van het paard is het effectieve draagoppervlak vaak kleiner. Dat betekent dat de gemiddelde druk in de praktijk wat hoger kan liggen dan in de berekening. Dit hoeft geen probleem te zijn, zolang het zadel goed past, de druk netjes verdeeld is en er geen langdurige piekdrukken ontstaan.Wat betekent dit?Effectief contactoppervlak (60–70%):In de praktijk, bij 60–70% effectief contact, loopt de gemiddelde druk op. Dan is het extra belangrijk dat het zadel goed ligt, de ruiter stabiel zit en piekdrukken vermeden worden. Ook helpt het om niet langer dan een half uur achter elkaar in het zadel te trainen en bij langere ritten, tussendoor af te stappen, zodat de rugspieren weer beter doorbloed raken. Hoe vergroot je het effectieve oppervlak en verlaag je piekdruk?-Kussenvorm en vulling: vlakker flocken voor meer contactlengte (zonder brugvorming).-Kussenbreedte en kanaal breedte: meer kussen oppervlak indien de rug van het paard dat toelaat.-Balans en singel: een goed gebalanceerd zadel en juiste singelophanging beperken schuiven en kantelen.-Ruiter: rustige, symmetrische zit, wissel lichtrijden, verlichte zit en de verschillende gangen af. Bij sommige oefeningen zoals zijgangen en doorzitten neemt de piekdruk toe, ben je daarvan bewust.-Pad of dek: kan kleine oneffenheden dempen, maar vergroot het effectieve oppervlak nauwelijks. De meting met een van mijn Engelse paszadels (ca. 1870 cm²) laten zien dat ruiters van 70–80 kg in theorie nog binnen de acceptabele zone kunnen vallen, maar dat dit in de praktijk sterk afhankelijk is van passing en rijstijl.

Hoe zit het bij een volwassen, goed getraind paard….Zo’n rug is beter in staat om druk op te vangen en te verdelen dankzij sterkere spieren en goed ruggebruik.Daardoor kunnen ze doorgaans wat dichter bij die bovengrens (gemiddeld 40 g/cm²) komen zonder problemen.Maar ook voor hen geldt: langdurig boven de 40 g/cm² gemiddeld, of lokale piekdrukken boven de 300 g/cm², vergroten het risico op schade.Skyriding,